Nhìn chung, mục đích chính của các nhà tư bản chính là sản xuất ra giá trị thặng dư tối đa. Vì vậy, hôm nay chúng ta cùng nhau so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư để nhìn thấy được các nhà tư bản dùng các phương pháp khác nhau nhằm tăng tỷ suất và khối lượng giá trị thặng dư. Khái quát có hai phương pháp chính để đạt được mục đích gồm sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối và sản xuất giá trị thặng dư tương đối. Vậy, còn chờ gì nữa mà không cùng nhau so sánh về 2 phương pháp phổ biến này nhé!
Cùng nhau so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
Trước tiên để so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư, chúng ta cùng nhau tìm hiểu đôi chút về hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối và tương đối
Thế nào là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối?
Trong giai đoạn phát triển đầu tiên của sản xuất tư bản chủ nghĩa, khi kỹ thuật vẫn chưa phát triển, sự tiến bộ, thay đổi chậm chạp thì phương pháp chủ yếu để tăng lên về giá trị thặng dư chính là kéo dài ngày lao động của công nhân.
Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối có thể hiểu là phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư được thực hiện dựa trên cơ sở kéo dài tuyệt đối ngày lao động của những người công nhân trong điều kiện liên quan đến thời gian lao động tất yếu không đổi.
Nhìn chung, giá trị thặng dư sản xuất ra sử dụng phương pháp này được gọi là giá trị thặng dư tuyệt đối.
Ví dụ: Giả sử một ngày lao động 8 giờ đồng hồ, trong đó 4 giờ là thời gian lao động tất yếu và 4 giờ còn lại chính là thời gian lao động thặng dư. Bạn có thể hiểu điều đó thông qua sơ đồ dưới đây:
Vì vậy, tỷ suất của giá trị thặng dư là:
Các nhà tư bản luôn cố gắng tìm mọi cách để kéo dài ngày lao động nhưng bất kỳ điều gì cũng sẽ có giới hạn nhất định. Giới hạn trên của ngày lao động sẽ được xác định dựa trên thể chất và tinh thần của người lao động.
Lý do là bởi công nhân cần có thời gian ăn, ngủ, nghỉ và hồi phục sức khỏe để có thể làm việc, cống hiến tiếp. Như vậy, xét về mặt kinh tế, ngày lao động > thời gian lao động tất yếu. Tuy nhiên, lại không thể vượt quá giới hạn về thể chất, tinh thần của người lao động.
Thế nào là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối?
Việc nhà tư bản cố gắng kéo dài ngày lao động nhưng vẫn bị giới hạn về thể chất, tinh thần của người lao động và vấp phải cuộc đấu tranh ngày càng mạnh mẽ của giai cấp công nhân.
Xét theo khía cạnh khác, khi sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển đến giai đoạn công nghiệp cơ khí, kỹ thuật đã làm cho năng suất lao động tăng lên một cách đáng kể. Vì vậy, các nhà tư bản đã dần chuyển sang phương thức bóc lột dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động xã hội hay có thể hiểu là bóc lột giá trị thặng dư tương đối.
Ví dụ: Một ngày lao động có 8 giờ, được chia làm 2 phần, 4 giờ là thời gian lao động tất yếu và 4 giờ còn lại là thời gian lao động thặng dư. Điều này có thể được thể hiện trong biểu đồ dưới đây:
Nhận xét, so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
Thông qua phần khái niệm trên, chúng ta có thể dễ dàng so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư như sau:
Hai phương pháp được nói trên đều được các nhà tư bản kết hợp với nhau nhằm nâng cao trình độ bóc lột công nhân làm thuê trong suốt quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản.
Dưới chủ nghĩa tư bản, việc áp dụng máy móc, công nghệ không phải để giảm cường độ lao động mà nó như một cách để tái tạo điều kiện và tăng cường lao động.
Hiện nay, việc tự động hóa sản xuất làm cho cường độ lao động tăng lên đáng kể, Tuy nhiên, dưới những hình thức mới, sự căng thẳng của thần kinh đang dần thay thế cho cường độ lao động về cơ bắp, chân tay.
Hiểu thế nào về giá trị thặng dư siêu ngạch?
Sự cạnh tranh không ngừng giữa các nhà tư bản bắt họ phải áp dụng các phương pháp sản xuất tốt nhất nhằm tăng năng suất lao động cho đơn của mình đồng thời cũng thể hiện giá trị riêng biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội của hàng hóa đó. Nhờ vậy, họ sẽ thu được giá trị siêu ngạch.
Giá trị thặng dư siêu ngạch chín là phần giá trị thặng dư thu được do tăng năng suất lao động và làm cho giá trị riêng biệt của hàng hóa < giá trị thị trường của nó tại thời điểm đó.
Như vậy, bài viết hôm nay đã đưa ra định nghĩa và giúp bạn so sánh 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư. Có thể thấy, đây là hai phương pháp được nhiều nhà tư bản đã áp dụng nhằm nâng cao giá trị sản xuất, lợi nhuận cho đơn vị của mình nhưng vẫn đảm bảo được sức khỏe, tinh thần cho nhân công. Hy vọng qua bài viết, bạn đã hiểu hơn về hai phương sản xuất giá thặng dư tuyệt đối và tương đối nhé!